Sinema, çoğu zaman güzelliklerle, aşklarla, kahramanlıklarlavetabii ki mutlusonlarladoludur. Ama sinemasadecepembetablolarçizenbirmecradeğildir; aynızamandainsanpsikolojisine, toplumsalsorunlaravehattakorkutucugeleceksenaryolarına da genişbirpencereaçar. İşte tam da bunoktada, pekçokinsanınilgisiniçeken ama bir o kadar da huzursuzedendistopyafilmlerisahneyialır. Bu tür, bizlereçok da parlakolmayan, hattakaranlıkveolumsuzbirgeleceğigösterir. Peki ama neden? Neden bukadarrahatsızediciolmalarınarağmen, distopyafilmleribirçokkişiiçinbukadarilgiçekici? Bu sorularıncevabınıkeşfetmekiçinsabırsızlanıyorsanız, buyurunberaberinceleyelim.
FilmlerdeDistopyaNeyiYansıtıyor?
Distopyafilmleri, izleyiciyigenellikleyıkılmışşehirler, totaliterrejimler, çevreselfelaketlergibipek de içaçıcıolmayanbirgeleceğetaşır. Ancakbukaranlıkatmosfer, aynızamandabizikendineçeker. İnsanhaklarındanyoksun, belki de açlıkvesefaletinhükümsürdüğübukurgusaldünyalar, bize ‘acaba ben olsaydım ne yapardım?’ diyedüşündürür. Kendimizifilmdekikarakterlerinyerinekoyar, onlarlabirliktemücadeleederiz. Kısacası, distopyafilmleribizietkisialtınaalırçünküsunulansenaryo, ne kadaruçukya da korkunçolursaolsun, biryandan da olasılıktaşır. İştebuolasılık, biziekranakilitleyenunsurdur.
Sadecekurgusalbirolasılığıdeğil, aynızamandagünümüztoplumuna, siyasiikliminevehattapopülerkültüredairönemliyorumlarveeleştirilersunardistopyafilmleri. Örneğin, “Çılgın Max” serisi, post-apokaliptikbirdünyadageçse de, enerjikrizlerivekaynaklarıntükenmesinedairönemlimesajlarverir. Bu mesajlar, özelliklefosilyakıtlarıngiderekazaldığıvealternatifenerjikaynaklarınaolanihtiyacınarttığıgünümüzdünyasıiçinoldukçaanlamlıdır. Ya da “Matrix,” sadecegözalıcıaksiyonsahnelerivekarmaşıkhikayesiyledeğil, teknolojininhayatımızaolanolumluya da olumsuzetkilerikonusundabizidüşündürerek de etkisinigösterir. Sanal gerçeklik, yapayzekaveinsan-makineetkileşiminielealarak, teknolojininbizinasıldönüştürebileceğihakkındasorularsorar.
KarakterveHikayeÖğeleri
Distopyanınbirdiğerilgiçekiciyanı da karakterlerinyaşadığıdönüşümlerveonlarınhikayeleri. Çünküdistopya, karanlıkbirgeleceğiişlerken, aslındainsanruhunun da karanlıkveaçıkyönlerinielealır. Karakterlergenelliklezorluseçimlerle, etikveahlakiikilemlerleyüzleşirler. Bu yüzleşmeler, hikayenin ana çatışmasınıoluştururveizleyiciyiderindenetkiler.
Hani derlerya, ‘Karakterleraynadır, toplumuyansıtırlar.’ Distopyafilmlerinde de buoldukçageçerlibir durum. Mesela, ‘Hunger Games’ serisinde Katniss Everdeen’ınyaşadığıikilemler, aslındatoplumunfarklıkesimlerinivesosyaladaletsizlikleritemsileder.
GerçekveKurguArasındaki İnce Çizgi
Distopyatürü, belki de enetkileyiciolduğunoktaitibarıyla, kurguilegerçeği ne kadaryakıntutabildiğidir. Çünkü, çoğudistopya filmi, aslındamevcutsosyalvepolitiksorunlaraışıktutar. Bunun ençarpıcıörneğibelki de ‘1984’ filmidir. George Orwell’inkalemealdığıbuhikaye, yalnızcageleceğedeğil, Orwell’inyaşadığıdönemevehattagünümüze de dairpekçokeleştiriyibarındırır.
Orwell’ineseri, teknolojinintoplumüzerindekietkilerini, bireyinözgürlüğününasıltehditettiğinivedevletinnasılbirgözetimmekanizmasıkurabileceğinielealır. Ve düşünün, bukitapyıllarönceyazılmışolmasınarağmen, bugün bile bukonulargüncelliğinikoruyor. Bu yüzdendistopyafilmleri, sadeceeğlencelibirkurgusunmaklakalmıyor, aynızamandatoplumsalvepolitikeleştiriler de getiriyor. Belki de buyüzden, izlediğimizbirdistopyafilmininardından “Acaba bugerçekolabilir mi?” sorusu hep aklımızatakılıyor. Yüksek kalitelifilmleriçin 720pizle sitesiniinceleyebilirsiniz.
Bu paralellikler, distopyafilmlerininsadecebir ‘kaçış’ olmadığını, aynızamandabizimevcutdünyahakkındadüşündüren, hattabelki de değişiklikyapmamıziçinbizihareketegeçireneserlerolduğunugösteriyor. Bu bağlamda, distopyafilmlerisadecegeleceğedairbirkorkusenaryosudeğil, aynızamandamevcuttoplumsaldinamiklerhakkındaciddibirsorgulamafırsatısunar.
Belki de distopyafilmlerininenbüyükbaşarısı, izleyicininrahatlıkalanınıterketmesinisağlamasıdır. Bu filmler, bizidışdünyadankoparıp, karanlık ama etkileyicibirgeleceğegötürür. Ve ennihayetinde, bukaranlıkgelecekaslında bize, bugünneyiyanlışyaptığımızıveyayarınneyidoğruyapabileceğimizisorgulatır.
Evet, distopyafilmlerikaranlıkveolumsuzsenaryolarsunabilir, ama aynızamandaderinlemesinedüşünmeye, sorgulamayavebelki de değişimeilhamverirler. Bu yüzden, birsonrakidistopya filmi izlerken, sadeceeğlenmekiçindeğil, aynızamandageleceğedairfikiryürütmek, vebelki de bufikirlerlekendigerçekliğimizideğiştirmekiçin de izlemeyiunutmayın.